Drzewa jabłoni, jako gatunku wieloletniego, narażone są na liczne stresy związane z czynnikami klimatycznymi, pogodowymi i środowiskowymi. Często niekorzystne warunki pogodowe w danym roku mają bezpośredni negatywny wpływ na plonowanie także i w następnym sezonie wegetacyjnym.
Jabłoń jest gatunkiem szczególnie podatnym na porażenie przez choroby (przede wszystkim parch jabłoni), które bez prawidłowej strategii ochrony powodują drastyczne zmniejszenie wartości handlowej plonu. Również liczne gatunki szkodników atakujących jabłoń stanowią poważne zagrożenie w uzyskaniu pełnowartościowego plonu owoców. Wysokotowarowa produkcja owoców wymaga zatem intensywnych działań agrotechnicznych, w tym ochronnych.
Rosnące wymagania konsumentów w zakresie jakości owoców oraz ograniczenia w stosowaniu pestycydów, skłaniają sadowników do poszukiwania metod produkcji umożliwiających uzyskanie wysokojakościowych plonów owoców, zgodnie z wymogami Integrowanej Produkcji Owoców (IPO). Ważnym elementem tych działań jest strategia wspomagania naturalnej odporności. Jej istotą są działania profilaktyczne przed wystąpieniem czynników powodujących stres. Polegają one na wzmocnieniu tkanek, stymulacji wzrostu i rozwoju kluczowych organów roślin, aktywacji naturalnych systemów obronnych oraz intensyfikacji procesów fizjologicznych roślin. Niska temperatura powietrza oraz gleby zimą może spowodować przemarznięcie drzew lub ich części – najmłodszych pędów oraz systemu korzeniowego, który u jabłoni jest bardziej narażony na przemarznięcia, niż części nadziemne drzew (może wymarzać w glebie o temp. poniżej -16ºC).
W czasie wiosennej wegetacji niska temperatura powietrza może spowodować uszkodzenia części roślin (kwiaty, zawiązki owoców). Poprzez prawidłowy dobór odmian, dostosowany do klimatyczno-glebowych warunków gospodarstwa oraz właściwą agrotechnikę, w tym zastosowanie nawożenia pozakorzeniowego i biostymulacji, możemy zmniejszyć ryzyko uszkodzenia drzew przez niską temperaturę gleby lub/i powietrza. Nie mamy wpływu na warunki pogodowe w czasie zimy i po wznowieniu wegetacji wiosną, ale możemy wzmocnić kondycję roślin i ich odporność na niską temperaturę poprzez zastosowanie odpowiednich antystresantów oraz stymulatorów. W okresie wiosny warunki pogodowe w naszym klimacie bywają skrajne. W tym czasie wahania temperatury powietrza mogą być bardzo wysokie – od przymrozków do upałów. Zbyt wysoka temperatura może uszkodzić wrażliwe organy roślin – zawiązki kwiatów czy łagiewki pyłkowe. Niska temperatura – zniszczyć plantację. Nawet w sytuacjach, gdy przed wystąpieniem przymrozków zastosowane były metody obniżające wpływ niskiej temperatury na kondycję roślin, należy podjąć czynności wspomagające regenerację po przebytym stresie chłodu. Należy dokonać lustracji plantacji i ocenić jej stan. Na tej podstawie można zdecydować o dalszych działaniach i rodzajach preparatów, które posłużą do przywrócenia dobrej kondycji upraw. Na ogół polecane jest zastosowanie aktywatorów energii, które zawierają w swym składzie łatwo przyswajalne formy fosforu, bardzo szybko wykorzystywane przez rośliny. Jednak należy pamiętać, iż zabiegi regeneracyjne mają sens jedynie tam, gdzie nie doszło do całkowitego zniszczenia plantacji. Proces zamarcia żywej komórki jest procesem nieodwracalnym i żadne, nawet najdroższe zabiegi tego stanu nie odwrócą.
W celu intensyfikacji efektywności kwitnienia, poprawy wigoru pyłku, wspomagania procesu zapylenia i zapłodnienia oraz tworzenia nasion, wskazane jest zastosowanie stymulatorów zawierających tytan. Z kolei stymulatory zawierające krzem poprawią odporność roślin na dobowe wahania temperatury. Jabłka są owocami o ograniczonej odporności na uszkodzenia mechaniczne powstałe w wyniku nie tylko zdarzeń pogodowych (grad, silne deszcze i wiatry), ale również w trakcie zbioru (uszkodzenia skórki, zagniecenia miąższu) oraz obrotu handlowego (przechowywanie, transport). W celu poprawy odporności owoców na uszkodzenia mechaniczne polecane są także preparaty zawierające krzem. Pierwiastek ten wzmacnia trwałość ścian komórkowych, dzięki czemu jabłka są bardziej odporne na oddziaływanie mechanicznych czynników zewnętrznych. Warto zastosować zarejestrowany mineralny stymulator wzrostu zawierający krzem. Istotną rolę w tym zakresie odgrywa również wapń – zdecydowanie poprawia jędrność miąższu oraz zdolność jabłek do długotrwałego przechowywania, a także ułatwia i przyspiesza regenerację ran po uszkodzeniach mechanicznych. Preparaty z wysoką zawartością tytanu, zastosowane po gradobiciu czy silnym wietrze poprawią siłę wzrostu liści i pędów, co korzystnie wpływa na ich szybką regenerację po uszkodzeniu mechanicznym.
W okresie poprzedzającym dojrzewanie owoców niewielkie wahania temperatury powietrza pomiędzy dniem i nocą mogą negatywnie wpływać na tworzenie się czerwonego rumieńca na skórce jabłek. Zastosowanie preparatu Growon poprawi intensywność czerwonej barwy skórki owoców. To aktywator energii, który przede wszystkim polecany jest do regeneracji roślin po wystąpieniu uszkodzeń spowodowanych przymrozkami. W przypadku wielu gatunków roślin sadowniczych jeśli doszło do uszkodzenia najmłodszych liści, co skutkuje mniejszym wytwarzaniem hormonów roślinnych w postaci auksyn, a tym samym spowolnieniu pobierania wapnia, plantację należy dokarmić wapniem. Jeśli tego zaniechamy, w zawiązkach owoców, a potem i w samych owocach będzie mniej tego pierwiastka, czego efektem będzie gorsza jakość przechowalnicza. Szczególnie przydatne w tym przypadku będą preparaty zawierające łatwo dostępny dla roślin wapń, ale również mechanizm stymulujący pobieranie wapnia z podłoża. Przykładem takich nawozów, są te które zawierają prekursory auksyn.
Jednym z objawów stresu spowodowanego zbyt intensywnym promieniowaniem słonecznym są poparzenia skórki owoców, które z czasem stają się miejscem licznych infekcji grzybowych, a przede wszystkim obniżają jakość plonu. Wprawdzie nie mamy wpływu na czynniki zewnętrzne powodujące poparzenie skórki jabłek, ale możemy zmniejszyć ich podatność na te uszkodzenia.
Jednym z warunków zmniejszenia skłonności jabłek do oparzeń powierzchniowych jest odpowiednia zawartość w nich wapnia, którą można uzyskać stosując odpowiednie preparaty zawierające ten pierwiastek. Możemy także pomóc roślinom poprzez stosowanie preparatu wzmacniającego sztywność ścian komórkowych. I tu znów pomocne okazują się być preparaty z krzemem.
W zmaganiu roślin ze stresami szczególne znaczenie ma dobra kondycja roślin na każdym etapie wzrostu i rozwoju, o której decyduje wiele czynników, między innymi właściwe odżywienie roślin oraz chemiczne zabiegi ochrony roślin.
Anna Rogowska
