Ogrody testowe
Róża zawsze była szczególną rośliną z wielu powodów, przede wszystkim jednak ze względu na swoją urodę. Od przełomu XVIII i XIX wieku jak grzyby po deszczu powstawały liczne rozaria i ogrody różane. W niektórych z tych założeń urządzono tzw. ogrody testowe, mające na celu wykreowanie w sposób obiektywny najlepszych nowych odmian. Ogrody takie znajdują się m.in. w Baden-Baden (Niemcy) i Saverne (Francja). Rozaria te są oddalone od siebie w prostej linii o ok. 100 km, ale różnią się warunkami klimatycznymi.
Do ogrodów testowych hodowcy z całego świata mogą przesyłać swoje kreacje róż. W Baden-Baden w ubiegłym roku prezentowano 135 odmian z Belgii Danii, Francji, Holandii, Irlandii, Kanady, Niemiec, Nowej Zelandii, Polski, Serbii, ze Szwajcarii, z USA i Włoch. O obecności róż z danego kraju świadczy wywieszona flaga. Na ten rok do oceny końcowej posadzono 157 nowości. Kreacjom tym nadawane są numery i tylko jedna osoba wie, kto jest hodowcą i jaka to odmiana. Odmiany takie nie mogą być starsze niż cztery lata i nawet jeśli już znajdują się na rynku, ich prawdziwa nazwa w ogrodzie testowym nie może być ujawniona do dnia rozstrzygnięcia konkursu. Po ogłoszeniu wyników krzewy otrzymują etykiety wraz z nazwą odmiany i zdobytą punktacją.
Róże sadzi się jesienią. Te wielkokwiatowe, rabatowe, okrywowe i miniaturowe ocenia się ogólnie w pierwszym, a szczegółowo – w drugim roku po posadzeniu. Róże parkowe i pnące poddaje się szczegółowej analizie w trzecim roku po posadzeniu (potrzebują więcej czasu na pokazanie w pełni swych zalet i wad). Krzewy w Baden-Baden rosną jeszcze w rozarium jeden (pnące i parkowe) lub dwa sezony (pozostałe), po czym są one porównywane, a następnie niszczone jesienią. Ze względu na ochronę prawną żaden okaz nie może się wydostać poza rozarium testowe. Potem wymieniana jest gleba, po czym sadzone są nowe młode krzewy na następny konkurs rozstrzygany za dwa lata.
Rosengarten Baden-Baden
Ogród ten podzielony jest na dwie części. Pierwsza to stała ekspozycja, do której należą klasycznie zaprojektowane alejki z bramkami i pergolami przeznaczonymi na róże pnące (przeważają odmiany historyczne). Róże pnące posadzone są ponadto wzdłuż ogrodzenia. Wydzielone jest miejsce dla róż historycznych, angielskich oraz odmian szczególnie nagrodzonych. Między alejkami część drugą stanowi miejsce dla ogrodu testowego (fot. 1), osobno dla odmian pnących i parkowych oraz pozostałych. Zabiegi ochrony roślin wykonuje się dwa razy w roku: jesienią i w maju. Rosarium położone jest na słonecznym stoku górskim Schwarzwaldu.
Fot. 1. Fragment ogrodu testowego w Baden-Baden
Konkurs nowości w Baden-Baden należy do najbardziej znanych na świecie (czyt. też „Szkółkarstwo” 4/2016 – red). Pierwsza międzynarodowa rywalizacja odbyła się w 1952 r. w historycznym rozarium Gönneranlage (założonym w latach 1909–1912) z inicjatywy ówczesnego dyrektora Waltera Riegera, a w 1981 r. konkurs przeniesiono do nowego, specjalnie w tym celu założonego, ogrodu testowego (Rosenneuheitengarten ,,Auf dem Beutig”) położonego kilka ulic dalej, przy ul. Moltkego.
Rozarium Saverne
To przede wszystkim architektonicznie urocze klasyczne rozarium (fot. 2) z różami historycznymi, a także wieloma odmianami nowszej generacji. Część terenu stanowi wydzielony ogród testowy, osobno dla róż pnących i parkowych oraz pozostałych. W ogrodzie testowym tego francuskiego rozarium nie stosuje się zabiegów ochrony roślin. Klimat w Saverne jest łagodniejszy niż w Baden-Baden, zwłaszcza w czasie zim, ale bardziej wilgotny.
Fot. 2. Rozarium w Saverne
Rosarium Saverne położone jest u podnóża wzgórz Col, w południowo-zachodniej Francji. Założone zostało przez Société Alsacienne et Lorraine des Amis des Roses w 1898 r. Obecnie rośnie w nim około 8000 krzewów róż (550 taksonów). Pierwszym dyrektorem i jednocześnie hodowcą związanym całe swoje życie z rozarium był Louis Walter. Od 1923 r. w Saverne odbywają się festiwale róż, a od 1925 r. – organizuje się międzynarodowy konkurs dla nowych odmian róż, w którym biorą udział również inne francuskie rozaria, np. Bagatelle.
Ocena róż konkursowych
Przeprowadzana jest przez międzynarodową komisję pod egidą Światowej Federacji Towarzystw Różanych (World Federation of Rose Societies). Komisja składa się z kilkudziesięciu członków podzielonych zwykle na kilkuosobowe grupy. W jury zasiadają pracownicy kolekcji róż, hodowcy, szkółkarze oraz miłośnicy tych roślin. Na zakończenie konkursu medale i dyplomy uroczyście wręczane są przez najznamienitsze postacie różanego świata, do których należą również przedstawiciele arystokracji – zwłaszcza Belgii, Francji, Luksemburga.
Ocena jest ujednolicona dla wszystkich ogrodów testowych, trwa dwa lata, a najważniejsza jest ta końcowa, szczegółowa, przeprowadzona w drugim roku. Grupy sędziowskie (fot. 3) oceniają kolejne odmiany róż według punktacji: 30 pkt za ogólny pokrój i sposób wzrostu krzewu (układ i sztywność pędów, sposób krzewienia, ulistnienie, obfitość kwitnienia, podatność na wyłamania, nowe cechy), 30 pkt za kwiaty (kształt pąków, kwiatów, barwę i utrzymywanie koloru płatków w czasie kwitnienia, sposób przekwitania, zdolność powtarzania, nowe cechy), 30 pkt za podatność na choroby i 10 pkt za zapach kwiatów (intensywność, rodzaj aromatu). Maksymalna liczba punków wynosi 100. Po zebraniu wyników od wszystkich grup sędziowskich oblicza się średnią.
Fot. 3. Podzieleni na grupy sędziowie oceniają konkursowe róże w Saverne
Odmiany, które mają łącznie mniej niż 70 pkt, nie mogą otrzymać złotego medalu i jeśli żadna z róż nie osiągnie takiej punktacji, medal w danym roku nie jest przyznawany. Analogicznie, aby zdobyć medal srebrny, róża musi uzyskać 66–69 punktów, a brązowy – 61–65 punktów. Zwyciężają przede wszystkim odmiany ,,klasyczne”. W ogrodach testowych pojawiają się jednak również ciekawostki odbiegające od standardowego wizerunku róży. Kilka takich przykładów przedstawiają zdjęcia 6 a–d.
[NEW_PAGE]ODMIANY RÓŻ NAGRODZONE W 2016 R.
64 Internationaler Rosenneuheiten-Wettbewerb 2016, Baden-Baden, 21 czerwca 2016 r.:
- MÄRCHENZAUBER W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – „Złota Róża Baden-Baden” (Ehrenpreis Goldene Rose von Baden-Baden), złoty medal w kategorii róż wielkokwiatowych (71 pkt)
- LIMONA (fot. 4) W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – Nagroda Casino Baden-Baden (Ehrenpreis des Casinos Baden-Baden), srebrny medal w kategorii róż wielkokwiatowych (70 pkt)
Fot. 4. Odmiana LIMONA, zdobywczyni srebrnego medalu w kategorii róż wielkokwiatowych
- GRUAUD LAROSE Michel Adam (Francja) – Nagroda Pamięci Wilhelma Kordesa (Wilhelm Kordes Memorial Award), brązowy medal w kategorii róż wielkokwiatowych (67 pkt)
- WEISSE WOLKE W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – Nagroda Niemieckiego Związku Przyjaciół Róż (Ehrenpreis der Gesellschaft Deutscher Rosenfreunde), srebrny medal w kategorii róż parkowych (69 pkt)
- MATHILDETM Renaissance Poulsen Roser (Dania) – Nagroda dla Najlepszej Pachnącej Róży (Ehrenpreis für die beste Duftrose)
- ALINA® Rosen Tantau (Niemcy) – Nagroda Miasta Zweibrücken (Ehrenpreis der Stadt Zweibrücken), srebrny medal w kategorii róż okrywowych i niewielkich parkowych (65 pkt)
- ‘LAK floro’ Keiren (Holandia) – Nagroda Ministerstwa Obszarów Wiejskich i Ochrony Konsumenta (Ehrenpreis des Ministerium für Ländlichen Raum und Verbraucherschutz), srebrny medal w kategorii róż okrywowych i niewielkich parkowych (65 pkt)
- ‘MR-408-FLO’ Meilland International (Francja) – Nagroda Wielkiego Księstwa Luxemburga (Ehrenpreis des Grossherzogtums Luxemburg)
- PHOENIX (fot. 5) W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – złoty medal w kategorii róż bukietowych (70 pkt)
Fot. 5. Róża PHOENIX zwyciężyła w kategorii róż bukietowych
- ‘FRY YOYO’ Gareth Fryer Roses (Wielka Brytania) – srebrny medal w kategorii róż bukietowych (66 pkt)
- SWEET HONEY W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – brązowy medal w kategorii róż bukietowych (65 pkt)
- SCHNEEKÜSSCHEN W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – brązowy medal w kategorii róż miniaturowych (63 pkt)
- BENTHEIMER GOLD W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – brązowy medal w kategorii róż okrywowych i niewielkich parkowych (62 pkt)
- KÖLNER FLORA W. Kordes’ Söhne (Niemcy) – brązowy medal w kategorii róż parkowych (64 pkt)
- ‘LEB 14-05’ Lebrun (Francja) – brązowy medal w kategorii róż pnących (62 pkt)
90eme Concours International de Roses Nouvelles, Saverne, 22 czerwca 2016 r.:
- ‘EVECOT’ J. Rameau – A. Eve (Francja) – złoty medal, róża parkowa (74,73 pkt)
- ‘EVETRICOL’ J. Rameau – A. Eve (Francja) – srebrny medal, róża bukietowa (72,77 pkt)
- ‘AM407’ Meilland International (Niemcy) – nagroda dla najlepiej pachnącej odmiany, róża
- wielkokwiatowa (68,9 pkt)
- ‘Sirius/RT 05415’ Rosen Tantau (Niemcy) – Certificat du mérite, róża bukietowa (72,47 pkt)
- ‘07.3981.11’ Ets. Delbard (Francja) – Certificat du mérite, róża bukietowa (68,72 pkt)
- ‘07.3981.11’ Ets. Delbard (Francja) – nagroda publiczności, róża bukietowa (68,72 pkt).
Fot. 6. W konkursowe szranki w Baden-Baden i Saverne stają często oryginalne odmiany róż: ‘Eyes for You’…
… ‘Koko Loco’..
… ‘Marc Chagall’…
SOLE E LUNA ‘La Più Bella Rosa Italiana’
Dr inż. Marta Joanna Monder
PAN Ogród Botaniczny CZRB w Powsinie
Fot. 1-6 J. Monder
Artykuł pochodzi z numeru 2/2017 dwumiesięcznika „Szkołkarstwo”
