Jest szkodnikiem głównie jabłoni, rzadziej występuje na gruszach. Szkodliwość tego kwieciaka wydaje się w obecnych czasach dyskusyjna. Zwalczamy go niejako rutynowo i stosunkowo rzadko występuje w obecnych czasach w nasileniu, które mogłoby doprowadzić do strat istotnych z ekonomicznego punktu widzenia.
Jednak nie powinniśmy zapominać o istnieniu tego gatunku, szczególnie w latach o mniejszej liczbie pąków i słabszego kwitnienia drzew oraz gdy nasz towarowy sad graniczy z dzikimi zadrzewieniami, krzakami lub z nieużytkiem sadowniczym. Przy zaniechaniu zwalczania tego szkodnika, w ostatnich latach obserwowałem w intensywnych sadach towarowych kilka procent uszkodzonych pąków w rzędach graniczących właśnie z nieużytkami sadowniczymi.
Szkodliwość
Szkodliwość kwieciaka jabłkowca polega na bezpośrednim niszczeniu pąków kwiatowych. W latach obfitego kwitnienia może to być niezauważalne. W takich sezonach wielu sadowników twierdzi, że przerzedzenie pąków kwiatowych przez tego szkodnika jest nawet korzystne. Odwrotnie może być, tak jak wspomniano, w latach słabego kwitnienia. W takiej sytuacji zniszczenie przez kwieciaka nawet niewielkiej ilości pąków kwiatowych będzie wpływało silnie na i tak niski plon owoców.
Szczególnie duże szkody kwieciak jabłkowiec powoduje w lata o chłodniejszej wiośnie, gdy drzewa rozwijają się wolniej i dłużej trwa również rozwój pąków. Larwa kwieciaka wyjada zawartość pąków kwiatowych – pręciki i słupki. Podgryza także nasady płatków kwiatowych, co powoduje, że pąki nie rozwijają się i tworzą kapsułkę, w której zachodzi cały rozwój larwy. Zaschnięte pąki kwiatowe widać dobrze już w okresie kwitnienia jabłoni. Jeżeli oderwiemy zaschnięte płatki, zobaczymy larwę, poczwarkę lub dorosłego chrząszcza, oczywiście zależnie od terminu obserwacji. Jeżeli chrząszcz opuści już pąk, w zaschniętych płatkach korony możemy zaobserwować dziurkę, przez którą go opuszcza. Czasami w czerwcu możemy zaobserwować uszkodzenia liści lub zawiązków przez dorosłe kwieciaki. Na jabłkach maja one postać płytkich nakłuć.
Nakłucia spowodowane przez chrząszcze kwieciaka na zawiązku jabłka
Morfologia
Dorosłe osobniki mierzą, łącznie z ryjkiem, do 5 mm. Są ciemnoszare, na pokrywach skrzydeł mają charakterystyczne, jaśniejsze pasy przypominające literę „V”. Larwa tego kwieciaka jest rogalikowato zagięta, białokremowa, ma brązową głowę. Poczwarka jest typu wolnego, z bardzo dobrze widoczną budową przyszłego chrząszcza.
Chrząszcz kwieciaka jabłkowca
Cykl rozwojowy
W przypadku tego gatunku kwieciaka zimują osobniki dorosłe we wszelkiego typu ukryciach: pod korą drzew, pod opadłymi liśćmi, w graniczących z sadami zaroślach, na nieużytkach sadowniczych. Dorosłe kwieciaki opuszczają zimowiska jeszcze przed pękaniem pąków jabłoni, proces ten może trwać dość długo, może przedłużać się nawet do 60 dni. Zwykle pierwsze dorosłe kwieciaki pojawiają się już w marcu, oczywiście zależnie od panujących warunków atmosferycznych, a szczególnie od temperatury maksymalnej, jaka występuje podczas dnia. Za minimalną temperaturę, przy której kwieciaki wychodzą z zimowania przyjmuje się 10˚C.
[NEW_PAGE]
Po wyjściu z ukryć zimowych osobniki dorosłe kwieciaka przed składaniem jaj żerują na nabrzmiewających w tym czasie pąkach jabłoni, wygryzają w nich duże otwory. Po okresie żerowania samice kwieciaka jabłkowca już w okresie pękania pąków zaczynają składać jaja. Składanie jaj w pąkach poprzedzone jest wydrążeniem przez samice w pąku otworu. Przez ten otwór samica pokładełkiem umieszcza jedno jajo we wnętrzu pąka. Składanie jaj może trwać przez okres 3 tygodni, zwykle do fazy różowego pąka jabłoni. Samice składając jaja chętniej wybierają pąki peryferyjne niż szczytowe, wydaje się, że właśnie te pąki są łatwiej dla nich dostępne. Jedna samica składa przeciętnie około 50 jaj, czyli może uszkodzić około 50 pąków kwiatowych.
Larwa kwieciaka w zniszczonym pąku kwiatowym
Z jaj po okresie inkubacji wylęgają się beznogie, rogalikowate larwy. W czerwcu chrząszcze wygryzają w zaschniętym pąku otwór i opuszczają go. Chrząszcze w tym czasie, jak wspomniano, mogą żerować na spodniej stronie liści, zeskrobując skórkę i miękisz lub nakłuwając zawiązki owoców. Po okresie około 3 tygodni chrząszcze kryją się w nierównościach i załamaniach kory. W drugiej połowie sierpnia ponownie stają się aktywne. W tym czasie przemieszczają się do ostatecznych miejsc zimowania.
Poczwarka kwieciak jabłkowca
Wygryziony przez chrząszcza otwór, przez który opuścił on pąk
Monitoring i zwalczanie
Pamiętajmy o zasadzie, że ilość uszkodzonych pąków kwiatowych zależy w większej mierze od liczby pąków kwiatowych i tempa ich rozwoju niż od liczebności kwieciaka.
Decyzję o zwalczanie kwieciaka jabłkowca powinniśmy zatem podjąć po analizie występowania szkodnika w roku poprzednim i wykonaniu lustracji oraz ocenie zapąkowania drzew.
Zwalczanie kwieciaka jabłkowca najlepiej przeprowadzić w okresie nabrzmiewania lub pękania pąków na jabłoni. Opryskiwanie należy wykonać przy ładnej, słonecznej i ciepłej pogodzie, w okresie dużej aktywności chrząszczy. Temperatura w czasie zabiegu powinna wynosić co najmniej 12˚C – warunkuje ona dużą aktywność owadów dorosłych i tym samym odpowiednią skuteczność większości preparatów. Przy dużej populacji szkodnika lub w latach bardzo słabego kwitnienia może okazać się również konieczny drugi zabieg, który możemy wykonać najpóźniej w okresie zielonego pąka, pamiętając o zachowaniu prewencji dla pszczół.
Asortyment dostępnych insektycydów – w PORS 2016.
Tekst i zdjęcia: Marcin Oleszczak, Intermag
