Henk Meints z Thatchtec (Holandia) opracował nowy sposób odkażania gleby. Jest to metoda ekologiczna, wykorzystująca właściwości wstępnie przetworzonych surowców roślinnych. Dotychczas była ona testowana w różnych lokalizacjach pod nadzorem holenderskiej stacji badawczej PPO (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving), jednak prób nie podejmowano jeszcze w sektorze produkcji owoców.
Organiczna (ekologiczna) dezynfekcja gleby odbywa się w oparciu o rozkład beztlenowy (fermentację) dużych ilości substancji organicznej, podczas której dochodzi do uwalniania „śmiercionośnych” produktów degradacji. Aby to osiągnąć, materia organiczna jest wprowadzana do gleby, a następnie szczelnie przykrywana folią. Innym sposobem jest wywołanie beztlenowego rozkładu w środowisku glebowym przez nasycenie gleby wodą, bez wprowadzania substancji organicznych (zalanie gleby).
Podczas fermentacji wytwarzane i uwalniane są gazy: dwutlenek węgla (CO2), amoniak (NH3), siarkowodór (H2S), metan (CH4) i podtlenek azotu (N2O) oraz zużywany jest tlen (O2). Szczególnie siarkowodór oraz, w nieco mniejszym stopniu, amoniak są prawdopodobnie najbardziej śmiercionośne dla organizmów docelowych. Organizmami docelowymi w badaniach przeprowadzonych przez PPO były osobniki dorosłe i młodociane nicieni: Pratylenchus penetrans (szkodnik drzew i krzewów owocowych), Meloidogyne hapla i Globodera pallida, a także grzyb Verticillium dahliae (powoduje choroby drzew i krzewów owocowych).
Testowane dotychczas produkty „Herbie” różnią się składem. Występują w formie cieczy lub granulatu. Każdy produkt z danej linii ma stały skład: przetworzona materia organiczna o stałym stosunku węgla do azotu. Skuteczność ekologicznej dezynfekcji gleby z użyciem tych produktów porównywano z efektem, jaki uzyskuje się po wprowadzeniu do gleby świeżej trawy w dawce 40 t/ha (metoda czasami praktykowana przez producentów ekologicznych płodów rolnych).
W testach laboratoryjnych przeprowadzonych przez PPO wykazano, iż produkty „Herbie” były bardzo skuteczne w ograniczaniu nicieni (wyniki opublikowano w raporcie pt.: „Dalszy rozwój w zakresie ekologicznej dezynfekcji gleby” [tytuł oryginału: „Doorontwikkeling Biologische grondontsmetting”] z 2011 r.).
Badane produkty okazały się bardziej skuteczne niż wprowadzana do gleby trawa, a wyniki były lepsze przy temperaturze gleby 16°C niż 8°C. Zastosowanie tych produktów pozwoliło na eliminację ponad 90% populacji nicieni P. penetrans, zarówno w przypadku gleby piaszczystej, jak i podłoży o bardziej gliniastej strukturze. Środowisko niskotlenowe, w którym tlen utrzymuje się w stężeniu 0–1%, wydaje się być główną przyczyną ograniczenia populacji P. penetrans bytujących w glebach piaszczystych. W przypadku podłoży piaszczysto-gliniastych efekt jest słabszy.
W przypadku, gdy zmęczenie gleby jest spowodowane obecnością P. penetrans, organiczna dezynfekcja z użyciem produktów „Herbie” wydaje się być skuteczna. Ich efektywność jest najwyższa już przy najniższej dawce i w czasie stosowania trwającego już dwa tygodnie. Produkty te mogą być również używane w celu wyniszczania grzybów, wykazują skuteczność m.in. w walce z Verticillium.
Nadal zbadania wymaga kwestia, czy produkty te nie mają negatywnego wpływu na pożyteczne mikroorganizmy glebowe. Jednak, zdaniem naukowców z PPO, produkty te mogą być wdrażane, aby zapewnić praktyczną, niezawodną, skuteczną i szybką dezynfekcję gleby bez ujemnego oddziaływania na środowisko. W najbliższych latach produkty te będą także testowane na szerszą skalę m.in. w szkółkach drzew owocowych oraz w sadach.
Arna Vliegen-Verschure
Redakcja „European Fruitgrowers Magazine”
Artykuł pochodzi z numeru 12/2014 MPS „Sad”; wcześniej ukazał się w numerze 6/2014 EFM
