Kalibracja opryskiwacza jest potrzebna, ponieważ umożliwia zrealizowanie zalecanej dawki środka ochrony (wynikającej z zapisów etykiety) przez wypryskanie wymaganej ilości cieczy roboczej na jednostkę powierzchni. Właściwie dobrana i zrealizowana dawka cieczy roboczej umożliwia odpowiednie naniesienie środka ochrony na rośliny uprawne, co jest związane z dobrym jej zatrzymywaniem (retencja) i minimalizacją ociekania z roślin. Precyzyjnie określona ilości cieczy roboczej to oszczędność czasu i wody, większa wydajność pracy, mniej pozostałości cieczy po zabiegu, ograniczenie marnotrawstwa środków i zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska.
Zacznij od doboru rozpylaczy
Rozpylacze należy dobrać w zależności od rodzaju zabiegu, wymaganej dawki cieczy roboczej i wielkości kropel. Prawidłowo dobrany typ, rodzaj i wielkość rozpylaczy oraz zastosowane odpowiednie ciśnienie cieczy roboczej, gwarantują równomierne pokrycie powierzchni chronionych upraw i minimalne straty środków ochrony roślin. Dobierając rozpylacze produkujące krople drobne uzyskuje się lepsze pokrycie powierzchni, ale niestety są one podatne na znoszenie przez wiatr. Natomiast wykorzystując rozpylacze wytwarzające grube krople uzyskuje się słabsze pokrycie opryskiwanych powierzchni, ale są one mniej narażone na znoszenie.
W opryskiwaczach polowych z belką opryskową do upraw zwartych stosuje się rozpylacze płaskostrumieniowe o kącie rozpylania 110° lub 120°. Najpowszechniej stosowane są rozpylacze standardowe lub eżektorowe, w wersji jedno- lub dwustrumieniowej. Optymalny zakres ciśnień dla standardowych rozpylaczy płaskostrumieniowych wynosi od 1,5 do 5,0 barów, a dla rozpylaczy eżektorowych od 4,0 do 8,0 barów.
Rozpylacze płaskostrumieniowe standardowe są zalecane do stosowania w sprzyjających warunkach, gdy prędkość wiatru nie przekracza 2,0 m/s, a temperatura powietrza 20°C. Przy ich zastosowaniu uzyskuje się dobrą skuteczność środków ochrony roślin, szczególnie kontaktowych. Rozpylacze płaskostrumieniowe eżektorowe produkują krople grube oraz bardzo grube i ograniczają znoszenie cieczy roboczej przez wiatr. Ułatwiają również penetrację upraw przez ciecz opryskową. Dlatego są zalecane do zabiegów herbicydami doglebowymi oraz w wysokich i gęstych uprawach.
Rozpylacze płaskostrumieniowe wytwarzające dwa strumienie cieczy, odchylone od siebie najczęściej o 60o, są szczególnie przydatne do opryskiwania ziemniaków i warzyw oraz zbóż.
Wysokość prowadzenia belki opryskowej
Prędkość, z jaką wykonuje się opryskiwanie decyduje o równomierności rozkładu cieczy roboczej, o penetracji łanu oraz o wielkości znoszenia. Większa prędkość to mniejsza równomierność i większe straty. Optymalna prędkość robocza dla standardowo wyposażonych opryskiwaczy polowych zawiera się w granicach od 4,0 do 7,0 km/h. Wyższe prędkości robocze, przy których zagrożenie znoszeniem cieczy roboczej jest większe, wymagają stosowania rozpylaczy wytwarzających grubsze krople.
Belki polowe z rozpylaczami o kącie rozpylania 110° lub 120°, standardowo rozstawionymi co 50 cm, powinny być prowadzone nie wyżej niż 50 cm i nie niżej niż 35 cm nad opryskiwaną powierzchnią (gleby lub wierzchołków roślin). Decydując się na obniżenie wysokości belki polowej należy liczyć się z większym prawdopodobieństwem jej kontaktu z roślinami. Dlatego, aby ograniczyć jej wahania, należy zmniejszać prędkość roboczą. Belka prowadzona wyżej niż 50 cm umożliwia zwiększenie prędkości roboczej, jednak w takiej sytuacji znacznie wzrasta ryzyko znoszenia. Należy pamiętać, że każda zmiana wysokości belki polowej, na inną niż właściwa dla danego typu rozpylaczy, zmniejsza równomierność naniesienia cieczy roboczej.[NEW_PAGE]W opryskiwaczach wyposażonych we wspomaganie powietrzem (opryskiwacze z PSP, „rękawowe”), należy zadbać o prawidłową pracę systemu wspomagania powietrzem. Strumień powietrza zwiększa energię kropel oraz otwiera łan opryskiwanych roślin, co zwiększa równomierność naniesienia. Dobierając parametry strumienia powietrza należy brać pod uwagę wielkość i gęstość opryskiwanych roślin, dawkę cieczy roboczej oraz siłę i kierunek wiatru.
Przystępując do kalibracji opryskiwacza na początku lub przed sezonem warto dokonać również przeglądu jego stanu technicznego. Należy usunąć smary i inne materiały zabezpieczające, nasmarować pompę, uzupełnić ciśnienie w powietrzniku i w oponach, dokręcić elementy poluzowane na zimę (opaski, sprężyny). Niezbędne jest oczywiście zamontowanie wszystkich elementów, które zostały zdemontowane, takich jak manometr, rozpylacze i wkłady filtrów. Kompletny opryskiwacz należy połączyć z ciągnikiem, napełnić wodą i uruchomić w celu sprawdzenia szczelności i działania układu sterowania.
Kalibrację opryskiwacza najlepiej wykonywać w polu, co najmniej 20 m od zbiorników wodnych. W celu ochrony operatora podczas kalibracji opryskiwacza najlepiej stosować te same środki ochrony osobistej, co podczas wykonywania zabiegów ochronnych. Powinien to być przynajmniej nienasiąkliwy kombinezon lub spodnie i bluza ze ściągaczami na końcu rękawów. Należy nosić gumowe buty i na nie wypuścić nogawki spodni. Gumowe, wygodne i dopasowane rękawice trzeba chować w rękawach kombinezonu. Zawsze należy stosować osłonę twarzy z przeźroczystą osłoną lub przynajmniej okulary chroniące oczy.
Kalibracja opryskiwacza krok po kroku
Aby wykalibrować opryskiwacz należy:
- Określić wymagania zabiegu i założenia kalibracji (rodzaj uprawy i faza rozwojowa roślin, rodzaj zabiegu i sposób działania stosowanego preparatu, warunki pogodowe, ewentualne zalecenia z etykiety preparatu, rodzaj opryskiwacza i dostępne zestawy rozpylaczy).
- Podjąć decyzję o stosowanej dawce cieczy roboczej oraz typie rozpylaczy.
- Odmierzyć odcinek pomiarowy na powierzchni reprezentatywnej dla opryskiwanego pola.
- Zmierzyć czas przejazdu odcinka pomiarowego (najlepiej 100 m) i obliczyć prędkość zestawu ciągnik-opryskiwacz na wybranym biegu i przy wybranych obrotach gwarantujących prawidłową pracę pompy (wzór 1 lub tabela).
- Obliczyć wymagany wydatek rozpylaczy (wzór 2 lub 3) zależnie od typu opryskiwacza i sposobu uprawy (zwarty łan lub rzędy).
- Dobrać rozmiar rozpylaczy i nominalne ciśnienie robocze umożliwiające uzyskanie obliczonego wydatku cieczy roboczej.
- Wybrać rozpylacze dostosowane do wymagań zabiegu (rozmiar i typ).
- Zmierzyć rzeczywisty wydatek cieczy roboczej (z kilku rozpylaczy, z różnych sekcji, zbierając wodę do pojemnika miarowego w czasie 1 minuty i obliczając średni wydatek rzeczywisty).
- Skorygować ciśnienie (w przypadku rozbieżności).
- Wykonać powtórny pomiar rzeczywistego wydatku cieczy roboczej.
- Obliczyć ilość środka ochrony roślin, który należy dodać do zbiornika (wzór 4).
- Ustawić wysokość belki opryskowej nad uprawą.
Dr inż. Artur Godyń
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Artykuł pochodzi z numeru 3/2014 miesięcznika „Warzywa”
