Zbiory jabłek w Polsce

Różne dane
W latach 2000 – 2012 wahały się od 2 100 do 2 900 tys. ton, rekordowe były w 2012 roku – powyżej 3,7 mln ton. Od 1970 roku było 7 lat z bardzo wysokimi zbiorami jabłek. Według GUS wynosiły w mln ton: 1976 – 2,1, 1982 – 2,1, 19826 – 1,9, 1996 – 2,0, 2008 – 2,8 i 2012 – 2,9. Prawie w każdym roku były istotne różnice między zbiorami publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, a faktycznie wyprodukowanymi jabłkami. Dwa przykłady. W 2008 według GUS zebrano 2,8 mln ton, a według bilansu produkcji było to 3,2 mln ton, zaś w 2012 odpowiednio 2,9 i 3,7 mln ton. Główną przyczyną dużych różnic był sposób oceny wysokości zbiorów. Trzeba podkreślić, że w naszym kraju trudno o dokładne wyceny zbiorów jabłek. Nie zawsze znana jest dokładna powierzchnia sadów, a przede wszystkim różny jest poziom intensywności ich produkcji. Brakuje źródeł informacji, na przykład o ilości skupowanych jabłek. Inny ważny czynnik to przebieg pogody, zwłaszcza późnym latem.

Przykładem wpływu różnych czynników na plonowanie drzew jabłoni był rok 2012. Zimą 2011/2012 mróz uszkodził znaczną część drzew, zwłaszcza w rejonie grójeckim. Tamtejsi sadownicy i eksperci przewidywali spadek zbiorów o 30%, a było odwrotnie. Bardzo korzystna pogoda w sierpniu i we wrześniu wpłynęła na wzrost jabłek. Dużo było jabłek o średnicy powyżej 9,0 cm. Jeden centymetr przyrostu średnicy to przyrost masy o 40%. Później na skutek niesprzyjającej pogody doszło do rozwoju parcha już w okresie kwitnienia jabłoni, obficiej owocowały jabłonie w sadach przydomowych i niedostatecznie pielęgnowanych. Na jednym ze spotkań dużej grupy sadowników zadałem pytanie, kto w lipcu przewidział wysokie zbiory w swoich sadach. Nikt się tego nie spodziewał. I jeszcze jeden, chyba najważniejszy czynnik – wpływ sadów karłowych z plonami powyżej 50 ton z hektara. Skali ich wpływu na plony i ja nie przewidziałem. Takich sadów jest coraz więcej w naszym kraju.

Duże różnice w zbiorach mają wpływ między innymi na poziom cen skupu jabłek. Na tym tracą producenci jabłek i soku zagęszczonego. Dlatego konieczna jest dyskusja nad sposobami wyceny zbiorów jabłek w naszym kraju. W związku z tym zwróciłem się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zorganizowanie spotkania z udziałem przedstawicieli Głównego Urzędu Statystycznego, organizacji producentów jabłek i soku zagęszczonego oraz osób zajmujących się prognozami zbiorów w naszym kraju. Otrzymałem pozytywną odpowiedź. Takie spotkanie ma się odbyć w listopadzie br. 

Przy rekordowych zbiorach w 2012 roku, około 2,0 mln ton przerobiono na sok zagęszczony, z produkcją 300 tys. ton. Tylko w Chinach produkuje się więcej. Ponad 1,1 mln ton jabłek wyeksportowano do różnych krajów, w tym około 70% do samej Rosji. To rekord światowy. W kraju, przy spożyciu 16 kg/mieszkańca, zostało około 600 tys. ton jabłek deserowych. Przy takiej produkcji jabłek zajmujemy pierwsze miejsce w Europie i trzecie na świecie. Drugie miejsce w Europie zajmuje Turcja, z produkcją około 2,5 mln ton. Na 37 kongresie Prognosfruit, w tym roku w Pradze, ogłoszono, że w najbliższych latach polskie jabłka będą dominowały na rynku europejskim. Innym krajom zalecono dostosowanie swojej produkcji do poziomu produkcji i eksportu jabłek w naszym kraju. To ważne historyczne stwierdzenie dla naszych producentów i eksporterów jabłek, a także naszej gospodarki narodowej.

 

W tym roku zbiory jabłek mogą się wahać od 3,0 do 3,2 mln ton, w tym będzie około 50% jabłek przemysłowych. Takich jabłek będzie mniej niż w ubiegłym roku. Tylko silne gradobicia mogą zmienić udział jabłek przemysłowych. Przy zbiorach około 1,5 mln ton jabłek deserowych trzeba wyeksportować około 900 tys. ton. Wobec niższych zbiorów jabłek przemysłowych w krajach Zachodniej Europy są duże szanse na eksport naszych jabłek, zwłaszcza do Niemiec i Francji, po atrakcyjnych cenach. W kraju cena skupu jabłek przemysłowych może wynieść co najmniej 0,50 zł/kg. Warto podkreślić przyrost liczby sadów z plonami powyżej 50 ton z hektara. Podziwiają je producenci z różnych krajów. Ciekawa była opinia jednego ze szwajcarskich producentów jabłek. Żałował, że takich sadów nie ma w swoim gospodarstwie. Jest to już powszechna opinia, zwłaszcza zachodnioeuropejskich producentów jabłek.

 

Jaka może być przyszłość w produkcji jabłek w naszym kraju? Wobec ciągłego wzrostu powierzchni sadów (w szkółkach brakuje drzewek), wzrasta potencjał produkcyjny. Przy bardzo korzystnych warunkach atmosferycznych produkcja jabłek przekroczy granicę 4,0 mln ton. Wtedy zbliżymy się do produkcji jabłek w USA, zajmiemy drugie miejsce na świecie. Przy produkcji ponad 4,0 mln ton trzeba wyeksportować 1,2–1,3 mln ton, a na sok zagęszczony przerobić co najmniej 2,2 mln ton. Jeszcze większa będzie nasza dominacja na europejskim rynku jabłek. Powstają nowe warunki i wyzwania nie tylko dla producentów i eksporterów zarówno jabłek, jak i soku zagęszczonego, ale także naszego rządu. Jakie one będą i jak im sprostać, omawiać się będzie szczegółowo na kolejnej międzynarodowej konferencji 4 grudnia na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Do wspólnej dyskusji zapraszamy producentów jabłek, soków i drzewek jabłoni, naszą naukę sadowniczą oraz przedstawicieli instytucji związanych z produkcją jabłek w naszym kraju.

 

Prof. dr hab. Eberhard Makosz

Śródtytuły pochodzą od redakcji