Sadownicy poszukują obecnie drzewek wysokiej jakości, o uformowanej w szkółce koronie. Ciężar prac związanych z wyprodukowaniem takiego materiału spada na szkółkarzy. Jednak tylko takie drzewka szybko utworzą pąki kwiatowe, zawiążą owoce i zaowocują już w drugim roku po posadzeniu do sadu. Nie wszystkie jednak odmiany jabłoni łatwo tworzą pędy boczne i koronę. Wciąż trwają poszukiwania metod rozgałęziania okulantów, ponieważ żadna z dotychczasowych nie jest w pełni skuteczna.
Przełamanie dominacji wierzchołkowej |
|
Zdolność tworzenia pędów bocznych zależy przede wszystkim od cech genetycznych odmiany szlachetnej. Są odmiany łatwo dające pędy syleptyczne (np. grupa Jonagolda) oraz takie, które z trudem je tworzą (np. 'Alwa’, 'Witos’, 'Gloster’). U tych ostatnich stwierdzono silną dominację wierzchołkową, spowodowaną dużą produkcją auksyn w wierzchołku wzrostu. Najprostszym sposobem przerwania dominacji wierzchołkowej jest ogławianie. Jednak nie przynosi ono oczekiwanych rezultatów. Pędy boczne wyrastają pod ostrym kątem i często jest ich zbyt mało do uformowania korony drzewka. Innym sposobem zniwelowania dominacji wierzchołkowej u okulantów jest użycie środków chemicznych. Spośród regulatorów wzrostu dla rozgałęzienia drzewka stosowane są: M&B 25-105, Promalin (mieszanina cytokininy — benzyloaminopuryna — BA i gibereliny GA4+7) oraz preparaty zawierające BA z dodatkiem lub bez kwasu giberelinowego. Najbardziej rozpowszechnionym preparatem na zachodzie Europy jest Promalin. Ze względu na wysoki koszt gibereliny GA4+7, która jest substancją czynną tego preparatu, próbuje się go zastąpić innymi, zawierającymi znacznie tańszą giberelinę GA3. Przykładem jest Arbolin 36 SL, który zawiera 1,8% gibereliny GA3 oraz 1,8% cytokininy BA. |
|
Zabieg chemiczny i jego skuteczność |
|
Doświadczenie nad wykorzystaniem preparatu Arbolin 36 SL w produkcji drzewek prowadzono w latach 1995–96 w szkółce Zakładu Doświadczalnego AR w Garlicy Murowanej koło Krakowa. Objęte były nim trzy odmiany jabłoni: 'Alwa’, 'Red Boskoop’ i 'Gloster’, zaokulizowane na podkładce 'M.9′. Na przełomie czerwca i lipca, gdy okulanty osiągnęły wysokość 60–70 cm, ogławiano je (nad trzecim liściem) lub opryskiwano preparatem Arbolin 36 SL o stężeniu od 7,5 ml/l (fot. 1) do 22,5 ml/l. Przed wykopaniem drzewek: l określono procent okulantów rozgałęzionych — zaliczono do nich te, które posiadały powyżej trzech, symetrycznie rozmieszczonych pędów (wykres 1); l policzono pędy boczne (wykres 2); l określono sumaryczną długość pędów bocznych dłuższych niż 10 cm (wykres 3).
Fot. 1. Drzewko odmiany 'Red Boskoop’ opryskane Arbolinem 36 SL w stężeniu 7,5 ml/l
|
Wykres 1. Procent rozgałęzionych okulantów jabłoni
|
Wykres 2. Liczba pędów bocznych u okulantów jabłoni
|
Wykres 3. Sumaryczna długość pędów bocznych u okulantów jabłoni (pędy > 10 cm dł.)
 |
Przedstawione dane ilustrują średnie z lat o różnych warunkach wegetacyjnych. Rok 1995 sprzyjał rozgałęzianiu się okulantów, których średnica mierzona przed wykonaniem zabiegów na wysokosci 10 cm powyżej miejsca szczepienia wahała się od 9,25 mm (’Gloster’) poprzez 9,6 mm (’Red Boskoop’) do 10,56 mm (’Alwa’). W 1996 r. zanotowano gorsze wyniki, czego powodem była słabsza jakość podkładek oraz niesprzyjające warunki pogodowe. Okulanty miały średnio o 1–2 mm mniejszą średnicę. Do wymaganej wysokości dorosły dopiero w pierwszej dekadzie lipca. 'Alwa’ praktycznie w ogóle nie wytwarza w sposób naturalny pędów syleptycznych, natomiast 'Gloster’ i 'Red Boskoop’ wydają pojedyncze pędy. Zabieg ogławiania istotnie polepszył rozgałęzianie się, w porównaniu z kontrolą, niestety, pędy wyrastały często w szczytowej części okulantu i pod zbyt ostrym kątem. Po opryskiwaniu Arbolinem 36 SL pędy wyrastały pod większymi kątami, były równomierniej rozłożone i dłuższe. Zastosowanie tego preparatu w stężeniu 22,5 ml/l (fot. 2) w przypadku testowanych odmian dało najlepsze efekty.
Fot. 2. Drzewko odmiany 'Red Boskoop’ potraktowane Arbolinem 35 SL – stężenie 22,5 ml/l
|
Dodatek zwilżacza wpłynął na poprawę rozgałęziania. Nie stwierdzono uszkodzeń okulantów pod wpływem preparatu. Warunki skutecznego opryskiwania Arbolinem 36 SL są następujące: – Drzewka muszą być wyrośnięte, średnica okulantów przed zabiegiem powinna wynosić minimum 10 mm. – Aby zapewnić im optymalne warunki wzrostu, szkółka musi być odchwaszczana, a w latach suchych nawadniana. – Systematycznie należy usuwać odrosty boczne wyrastające z podkładki i okulantu do wysokości 40–50 cm. – Opryskiwanie wykonuje się na przełomie czerwca i lipca, gdy okulanty osiągną wzrost 60–70 cm. W przypadku spóźnionej wegetacji opryskiwanie można przesunąć na pierwszą dekadę lipca. Należy jednak pamiętać, że zbytnia zwłoka powoduje zmniejszenie skuteczności tego zabiegu. Najlepiej wykonać go w dzień pochmurny lub wieczorem, kiedy wilgotność powietrza jest najwyższa. Ułatwia to wnikanie preparatu do tkanek roślinnych. – Okulanty opryskuje się na wysokości 20–30 cm od wierzchołka wzrostu, zwracając uwagę na dokładne pokrycie pąków kątowych oraz wierzchołka okulantu. – Preparatu używa się w stężeniu od 7,5 ml/l do 22,5 ml/l. Wyższe z podanych dawek należy stosować w przypadku odmian trudniej się rozgałęziających, okulantów słabiej wyrośniętych, a także w niekorzystnych warunkach (susza) oraz gdy zabieg przeprowadzany jest w późniejszym terminie. |
