BIAŁORUSKIE OSIĄGNIĘCIA CZ. II

Jabłoń

Interesująca, znana już w Polsce, jest karłowa podkładka ‘PB4’ (patrz „Szkółkarstwo” 6/2002) dla jabłoni, pochodząca ze swobodnego zapylenia ‘Rajki Budagowskiego’. Podkładka ta tworzy słaby system korzeniowy, dlatego drzewa na niej uszlachetniane wymagają podpór, zaczynają owocować w drugim roku po posadzeniu. Podkładka ta tworzy nieduży, rozgałęziony krzew, pędy są zielonokasztanowe, liście owalnojajowate, zielone, matowe, słabo omszone. Cechy biologiczne: okres od kopczykowania do początku ukorzeniania wynosi 20 dni, podkładka korzeni się w wysokim stopniu, wykazuje dużą odporność na mróz. Jest też odporna na mączniaka jabłoni i względnie odporna na parcha jabłoni. Okres wegetacji podkładki wynosi 170 dni. Wydajność odkładów z jednego krzewu to 8–10 szt., w szkółce podkładka dobrze rośnie i się rozwija. Można ją również z powodzeniem rozmnażać w kulturach in vitro.

Pierwsze wyniki doświadczeń, które przeprowadzono w SGGW w Warszawie, dotyczących przydatności tej podkładki do nasadzeń w naszych warunkach klimatycznoglebowych, wskazują, że mogłaby znaleźć zastosowanie dla odmian silnie rosnących, sadzonych na żyznych glebach. Podobnie jak na ‘P 22’, w przypadku ‘PB4’ zalecana jest niższa okulizacja.

‘Wianok’ — odmiana średnio wczesna (połowa lipca), odporna na mróz i moniliozę. Uszlachetniana na siewce ałyczy rozpoczyna owocowanie w 3. roku po posadzeniu, jest samopłodna, daje plon do 13 t/ha. Owoce są średniej wielkości (3,7 g), kuliste, ciemnoczerwone, mała pestka dobrze odchodzi od miąższu, który — podobnie jak sok — jest ciemnoczerwony.

‘Asałoda’ — odmiana wczesna, mrozoodporna, ma dużą odporność na dziurkowatość liści drzew pestkowych. Uszlachetniana na siewce ałyczy zaczyna owocować w 2. lub 3. roku po posadzeniu, przy rozstawie drzew 5 m x 3 m daje plon do 25 t/ha, wymaga zapylaczy. Owoce są średniej wielkości (25 g), kuliste, ciemnoczerwone, z licznymi dużymi, dobrze widocznymi podskórnymi plamkami, bardzo soczyste, o słodkim smaku, mała pestka zrośnięta jest z żółtym miąższem; nadają się do spożycia w pierwszej połowie sierpnia, zawierają 7,4 mg witaminy C w 100 g.

‘Witba’ — odmiana wczesna, mrozoodporna, ma dużą odporność na dziurkowatość liści drzew pestkowych. Uszlachetniana na siewce ałyczy zaczyna owocować w 2. lub 3. roku po posadzeniu, przy rozstawie drzew 5 m x 3 m daje plon do 35 t/ha, wymaga zapylaczy. Owoce są średniej wielkości (25 g), żółte z różowym rumieńcem, bardzo soczyste, o słodkim smaku, mała pestka oddziela się od różowego miąższu, nadają się do spożycia w pierwszej połowie sierpnia, zawierają 3,1 mg witaminy C w 100 g.

‘Łama’ — odmiana wczesna, mrozoodporna, średnio odporna na dziurkowatość liści drzew pestkowych. Uszlachetniana na siewce ałyczy zaczyna owocować w 2. lub 3. roku po posadzeniu, przy rozstawie drzew 5 m x 3 m daje plony do 25 t/ha. Owoce są kuliste, o masie około 30 g, ciemnowiśniowe, prawie czarne, z licznymi szarymi podskórnymi plamkami, bardzo soczyste, o słodkim smaku, mała pestka dobrze odchodzi od czerwonego miąższu.

‘Mara’ — odmiana późna (dojrzewa we wrześniu), mrozoodporna, ma dużą odporność na dziurkowatość liści drzew pestkowych. Uszlachetniana na siewce ałyczy wchodzi w owocowanie w 2. lub 3. roku po posadzeniu, przy rozstawie drzew w sadzie 5 m x 3 m daje plony do 35 t/ha, wymaga zapylaczy. Owoce są średniej wielkości (23 g), jasnożółte, bardzo soczyste, o słodkim smaku, średniej wielkości pestka zrośnięta jest z żółtym miąższem.

‘Biełoruskaja Słodkaja’ — odmiana średnio wczesna (okres wegetacji 210 dni), mrozoodporna, w średnim stopniu odporna na mączniaka prawdziwego i względnie odporna na wielkopąkowca porzeczkowego, samopłodna, daje plon 12 t/ha. Jagody (1,2 g), owalnokuliste, czarne, błyszczące, nie osypują się przed zbiorem, są średnio aromatyczne, słodkie, przydatne do bezpośredniego spożycia i dla przetwórstwa, zawierają 239–259 mg witaminy C w 100 g. Odmiana ta jest bardzo dobrze oceniana w nasadzeniach doświadczalnych Katedry Sadownictwa i Pszczelnictwa AR w Krakowie, gdzie potwierdzono nieosypywanie się jagód oraz słodki i aromatyczny smak tych owoców.

‘Kantata50’ — odmiana średnio wczesna (okres wegetacji 210 dni), mrozoodporna, względnie odporna na mączniaka prawdziwego, samopłodna, daje plon 8 t/ha. Jagody zebrane są w długie grona (po 12–14 sztuk), nie osypują się, są duże (1,2 g), kuliste, przydatne do handlu, zawierają 214,5 mg witaminy C w 100 g.

‘Pamiat Wawiłowa’ — odmiana odporna na antraknozę liści porzeczki i mączniaka prawdziwego, względnie odporna na wielkopąkowca porzeczkowego, wysoko samopłodna (60% zawiązanych jagód pochodzi z samozapylenia), plenna (12 t/ha). Jagody nie osypują się przed zbiorem, są duże (1,2 g), kuliste, słodkie, średnio aromatyczne, nadają się do transportu, zawierają 187 mg witaminy C w 100 g. Odmiana deserowa i przetwórcza.

‘Nienagladnaja’ — odmiana mrozoodporna, średnio wczesna (okres wegetacji 198 dni), wysoko samopłodna, plenna (13–15 t/ha). Jagody zebrane w grona długości 7,6 cm nie osypują się przed zbiorem, są żywo czerwone, kuliste, duże (0,9–1 g), kwaśnosłodkie z przyjemnym aromatem, zawierają 30,2 mg witaminy C w 100 g. Odmiana deserowa i przetwórcza.

‘Purpurnaja’ — odmiana mrozoodporna, średnio wczesna (okres wegetacji 210 dni), względnie odporna na choroby grzybowe, wysoko samopłodna, plenna (13–15 t/ha). Jagody w trwałych gronach, kuliste, duże (1–1,1 g), jasnoczerwone, wysoko oceniane przez konsumentów, słodkie, zawierają 13,7 mg witaminy C w 100 g. Odmiana deserowa i przetwórcza.

‘Płamiennaja’ — odmiana średnio wczesna, mrozoodporna, odporna na letnie susze, o średnim wzroście drzew, rozpoczyna owocowanie w 4. lub 5. roku, daje wysoki plon (17 t/ha). Owoce przeważnie są owalne, duże (0,8 g) pomarańczowoczerwone, średnio omszone, zawierają 12,9 mg βkarotenu w 100 g, mają wszechstronne przeznaczenie.

‘Wenisa’ — odmiana średnio wczesna (okres wegetacji 190 dni), mrozoodporna, o średniej sile wzrostu krzewów, samopłodna, rozpoczyna owocowanie w 3. lub 4. roku po posadzeniu, daje plon 10 t/ha, plonuje regularnie. Owoce są czarne z szarym nalotem, duże (1,3 g), po 18 sztuk w baldachogronie, mają przyjemny słodkowinny smak, dojrzewają równomiernie, zawierają 976 mg związków fenolowych w 100 g. Odmiana wszechstronnego zastosowania.

‘Nadzieja’ — odmiana średnio wczesna (okres wegetacji 190 dni), mrozoodporna, o średniej sile wzrostu krzewów, samopłodna, rozpoczyna owocowanie w 3. lub 4. roku po posadzeniu, plonuje regularnie (10 t/ha). Owoce są duże (1,3 g), czarne z szarym nalotem, po 13 sztuk w baldachogronie, mają przyjemny słodkowinny smak, dojrzewają równomiernie, zawierają 988 mg związków fenolowych w 100 g i 0,61% pektyn. Odmiana wszechstronnego zastosowania.

‘Pamiat Minowa’, ‘Pinski’, ‘Samochwałowicki 1’ i ‘Samochwałowicki 2’ to wartościowe (zwłaszcza dwie ostatnie) deserowe odmiany. Są średnio późne (dojrzewają pod koniec września), tworzą duże drzewa o gęstych koronach, rozpoczynają owocowanie w 5. roku po posadzeniu, owocują regularnie, są względnie odporne na brunatną plamistość. Orzechy są owalne, średniej wielkości (‘Samochwałowicki 1’ — 7,2 g, ‘Samochwałowicki 2’ — 8,3 g), o jądrze żółtym, smacznym; procentowy udział jądra: ‘Samochwałowicki 1’ — 39,6%, ‘Samochwałowicki 2’ — 52,9 %, grubość łupiny: ‘Samochwałowicki 1’ — 1 mm, ‘Samochwałowicki 2’ — 0,8 mm.

Podsumowując powyższe opisy odmian różnych gatunków roślin sadowniczych należy podkreślić przydatność wielu z nich do upraw w polskich warunkach klimatycznoglebowych. Bardzo ciekawie przedstawia się, na przykład, karłowa podkładka ‘PB4’ dla jabłoni. We wcześniejszych badaniach wykazano jej przydatność dla odmiany ‘Elise’, której drzewa miały na tej podkładce podobną siłę wzrostu, jak na podkładce ‘M.27’. Podkładka ‘PB4’ klasyfikowana jest jako silnie skarlająca i porównywalna siłą wzrostu z nowymi polskimi podkładkami ‘P 61’, ‘P 63’, ‘P 64’ i ‘P 65’. Spośród gatunków pestkowych jako ciekawe urozmaicenie warto zwrócić szczególną uwagę na przedstawione powyżej odmiany ałyczy o zróżnicowanej barwie oraz kształcie soczystych i smacznych owoców. Odmiany te cechuje odporność zarówno na mróz, jak i na dziurkowatość liści drzew pestkowych, mogą być polecane do upraw towarowych, a także i amatorskich. Również odmiany orzechów włoskich, zwłaszcza ‘Samochwałowicki 1’ i ‘Samochwałowicki 2’, o cienkiej łupinie powinny znaleźć uznanie polskich producentów i konsumentów. Także przedstawione odmiany aronii mogą się nadawać do zakładania plantacji w naszym kraju.