Zbliża się koniec terminu rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2004 r. Emeryci i renciści, podobnie jak pozostali podatnicy, powinni rozliczyć ten podatek za poprzedni rok podatkowy do końca kwietnia 2005 r. Poniżej przedstawiam informacje o tym, kogo z podatku rozliczy KRUS, a kto powinien samodzielnie złożyć dodatkowe zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym, oraz o tym, jakie nastąpiły zmiany w zasadach rozliczenia podatku dochodowego przez organa rentowe.
Obowiązki KRUS
Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176, ze zm.) organa rentowe, w tym oddziały regionalne KRUS, pobierają zaliczki miesięczne od wypłacanych w ciągu roku emerytur i rent. Dotyczy to także renty socjalnej (wypłacanej łącznie z rentą rodzinną rolniczą) i strukturalnej (wypłacanej na podstawie ustawy z 26.04.2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie). Po upływie roku podatkowego organa rentowe sporządzają natomiast — według określonego wzoru — i przekazują emerytowi lub renciście formularz PIT-40A (roczne obliczenie podatku przez organ rentowy) lub PIT-11A (informacja o dochodach uzyskanych od organu rentowego).
Dane podatkowe zawarte na formularzach PIT organa rentowe przekazują również do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania emeryta lub rencisty w ostatnim dniu roku podatkowego. Od kilku lat dane podatkowe emeryta lub rencisty KRUS przekazuje do urzędów skarbowych w formie elektronicznej, na zasadach wynikających z porozumienia, jakie w tej sprawie zawierają corocznie prezes KRUS oraz minister finansów.
Wzór formularza PIT-40A/11A zawarto w załączniku do rozporządzenia ministra finansów z 28.06.2004 r., w sprawie określenia wzoru rocznego obliczenia podatku wraz z informacją o wysokości dochodu, do których sporządzenia obowiązane są organa rentowe (Dz. U. nr 150, poz. 1577). Formularz ten uległ niewielkiej modyfikacji. Począwszy od rozliczenia podatku za 2004 r., organa rentowe podają bowiem dodatkową informację — kwotę świadczeń wypłacaną przez nie w ciągu 2004 r., która nie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W części H pole 52 formularza PIT-40A/11A podawana jest kwota renty przyznanej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin albo renty wypłaconej osobie represjonowanej lub członkom jej rodziny bądź emerytury czy renty wypłaconej osobie, która utraciła wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów.
Formularze PIT (do emeryta lub rencisty) i elektroniczne dane podatkowe (do urzędu skarbowego) organa rentowe muszą przekazać w ściśle określonym terminie. Od 2005 r. termin ten zmienił się i jest krótszy w przypadku formularza PIT-40A, dłuższy natomiast dla formularza PIT-11A. Obecnie stosowny formularz PIT i dane podatkowe organa rentowe muszą przekazać do końca lutego, po upływie roku kalendarzowego (poprzednio do końca stycznia — PIT-11A i do 15 marca — PIT-40A).
Nie zmienił się natomiast termin składania rocznego zeznania podatkowego w urzędzie skarbowym przez emeryta (rencistę). Emeryci i renciści, tak jak pozostali podatnicy, zeznanie roczne za 2004 r. powinni złożyć do 30 kwietnia 2005 r. W tym roku 30 kwietnia przypada w sobotę, więc ostateczny termin składania zeznania podatkowego za ubiegły rok to 2 maja 2005 r. Zgodnie z zasadami przewidzianymi w przepisach ustawy z 29.08.1997 r. „Ordynacja Podatkowa” (Dz. U. nr 137, poz. 926, ze zm.), jeżeli ostatni dzień terminu składania zeznań podatkowych przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Emeryt (rencista) ma zatem w tym roku więcej czasu na rozliczenie się z urzędem skarbowym, bowiem formularz PIT powinien do niego dotrzeć z KRUS do 28.02.2005 r.
W większości przypadków KRUS obliczył podatek dochodowy za emeryta lub rencistę za 2004 r. i wysłał formularz PIT-40A. Formularz ten nie został wystawiony jedynie wtedy, gdy KRUS:
nie wypłacał emerytury (renty) przez cały 2004 r. (od stycznia do grudnia 2004 r.) lub, gdy więcej niż jeden oddział regionalny KRUS dokonywał wypłaty emerytury (renty) w ciągu roku;
realizował w 2004 r. ulgę podatkową udzieloną przez urząd skarbowy;
obniżał w 2004 r. wysokość miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy na podstawie oświadczenia złożonego przez emeryta lub rencistę o wspólnym opodatkowaniu dochodów z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci (chyba że takie oświadczenie emeryt lub rencista wycofał).
Jeżeli wystąpiła chociaż jedna z podanych wyżej sytuacji, KRUS nie obliczył podatku dochodowego, jedynie przekazał emerytowi (renciście) formularz PIT-11A.
W takiej sytuacji emeryt lub rencista musi bezwzględnie złożyć samodzielnie zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym (formularz PIT-36 lub PIT- 37).
Co oznacza wystawienie formularza PIT-40A przez KRUS?
Jeżeli KRUS wystawił formularz PIT-40A, a emeryt lub rencista poza dochodami z emerytury lub renty nie osiągał w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, podatek obliczony przez KRUS będzie podatkiem należnym emeryta (rencisty) za 2004 r. W takiej sytuacji emeryt lub rencista nie musi składać w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego.
Gdy emeryt lub rencista otrzymał z KRUS formularz PIT-40A, w którym dodatkowo w polu 52 (blok H) otrzymał informację o uzyskanych przychodach zwolnionych z podatku, nie musi składać w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego, jeżeli — poza dochodami z emerytury (renty) wypłacanej przez KRUS — nie uzyskał w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.
Obliczenie podatku dochodowego przez KRUS (otrzymanie formularza PIT 40-A) nie oznacza jednak, że emeryt lub rencista nie może rozliczyć podatku w urzędzie skarbowym. Roczne obliczenie podatku przez KRUS (otrzymanie formularza PIT-40A) nie zamyka bowiem świadczeniobiorcy drogi do rozliczenia się z podatku w urzędzie skarbowym. Jeżeli emeryt (rencista) stwierdzi, że korzystniejsze będzie dla niego rozliczenie podatku z małżonkiem lub dzieckiem (w przypadku osób samotnych) — sam składa zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym. Również do tego urzędu musi złożyć zeznanie podatkowe osoba, która chce skorzystać z ulg podatkowych. Od 1 stycznia 2004 r. wiele tych ulg zostało zlikwidowanych i rozliczając podatek dochodowy za 2004 r. nie można już odliczyć kosztów poniesionych, na przykład na dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika, naukę dzieci w wyższych uczelniach czy dojazdy dzieci do szkół. Pozostały natomiast ulgi (odliczenia od dochodu) szczególnie istotne w przypadku emerytów i rencistów, a dotyczące wydatków na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Za takie wydatki uważane są, między innymi, te poniesione na:
adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
przystosowanie pojazdów mechanicznych, używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi; l zakup lekarstw (jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo);
opłacenie kolonii oraz obozów dla dzieci i młodzieży (do 25. roku życia) niepełnosprawnej, a także dzieci osób niepełnosprawnych;
pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego;
pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgniarsko-opiekuńczych;
zabiegi rehabilitacyjne i inne wymienione w art. 26 ustawy podatkowej.
Kto musi samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym?
Do złożenia dodatkowego zeznania podatkowego za 2004 r. obowiązany jest emeryt lub rencista, który:
otrzymał z KRUS informację PIT 11-A o wysokości uzyskanego dochodu w 2004 r. i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy;
poza dochodami z KRUS uzyskał od innego płatnika w 2004 r. dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych (np. z tytułu zatrudnienia), nawet jeżeli
z KRUS otrzymał formularz PIT-40A;
korzysta z odliczeń od dochodu (np. wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne);
korzysta z odliczeń od podatku (np. wydatki na remont i modernizację budynku mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego);
zamierza opodatkować swoje dochody łącznie z dochodami małżonka lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci (w związku z nowelizacją ustawy podatkowej, przy zachowaniu dotychczasowych zasad (z preferencji wspólnego opodatkowania za 2004 r. dochodów z małżonkiem po raz pierwszy może skorzystać owdowiała osoba, która zawarła związek małżeński przed 2004 r., a jej małżonek zmarł
w trakcie 2004 r. bądź osoba pozostająca w związku małżeńskim przez cały 2004 r., jeżeli małżonek zmarł przed złożeniem zeznania podatkowego za 2004 r.);
uzyskał dochody ze źródeł przychodów położonych w obcym państwie, powodujące obliczenie podatku w sposób określony ustawą podatkową;
poza świadczeniami otrzymanymi od KRUS w 2004 r. uzyskał inne dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych, w tym dochody wykazane w informacji PIT-8B oraz w części D informacji PIT-8C.
Emeryt (rencista), który otrzymał z KRUS roczne obliczenie podatku (PIT-40A), a zamierza złożyć w urzędzie skarbowym PIT-36 lub PIT-37, do tego ostatniego formularza powinien przenieść informacje wykazane przez KRUS na końcu formularza PIT-40A (z pól 54–56). Kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą emeryt lub rencista odlicza od podatku (nieprzekraczającą 7,75% podstawy wymiaru składki) powinien przenieść z pola 33 formularza PIT-40A lub PIT-11A.
Inne formularze PIT przekazane przez KRUS
KRUS — również do końca lutego — po zakończeniu roku podatkowego przekazuje niektórym emerytom i rencistom oraz właściwym urzędom skarbowym formularze PIT- 8B i PIT-8C. Formularz PIT-8B, na druku PIT-11/8B, określony w rozporządzeniu ministra finansów z 22.12.2003 r. w sprawie niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. nr 224, poz. 2225) KRUS przekazał osobom, którym w 2004 r. wypłacił świadczenia pieniężne na podstawie art. 136 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., nr 39, poz. 353, ze zm.) i pobrał zaliczkę na podatek w wysokości 19% od wypłaconej kwoty tego świadczenia (tak zwane niezrealizowane świadczenie, wypłacone po zgonie osoby, o której mowa w tym przepisie). W przypadku, gdy świadczenie to pobrała osoba, która jest emerytem (rencistą), KRUS oprócz formularza PIT-40A (gdy obliczył podatek) lub formularza PIT-11A (gdy nie dokonał obliczenia podatku) przekazał formularz PIT-8B.
W obu przypadkach emeryt (rencista), który z KRUS otrzymał formularz PIT-8B powinien złożyć w urzędzie skarbowym dodatkowe zeznanie podatkowe za 2004 r. Składając je (PIT-36 lub PIT-37) powinien uwzględnić dane podatkowe podane przez KRUS w formularzu PIT-40A lub PIT-11A oraz w formularzu PIT-8B.
KRUS wystawia ponadto i przekazuje do osób zainteresowanych oraz urzędów skarbowych formularz PIT-8C. Dotyczy to sytuacji, gdy organ ten w imieniu emeryta (rencisty) przekazał alimenty do rąk osoby innej niż dziecko. Jeżeli kwota przychodu podanego w formularzu PIT-8C stanowi kwotę, od której należy płacić podatek w 2004 r., bądź o ile poza dochodami podanymi na formularzu PIT-8C osoba ta w 2004 r. osiągała inne przychody podlegające opodatkowaniu — należy złożyć dodatkowe zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym.
