Trwałość cieczy użytkowej jest ważnym czynnikiem warunkującym skuteczność zabiegu zwalczającego agrofagi. Parametry fizykochemiczne cieczy w dużej mierze decydują o skuteczności działania substancji czynnej środków ochrony roślin.
Odczyn rozpuszczalnika
Niebagatelne znaczenie dla skutecznego działania substancji czynnej środka ochrony roślin ma odczyn cieczy użytkowej. Sporządzając ciecz użytkową środków ochrony roślin ogrodnicy powinni wiedzieć jaką wodę wykorzystują do wykonania takiego roztworu. Duże znaczenie ma w tym przypadku znajomość odczynu (pH) wody. Wykonanie jej analizy pozwala na uzyskanie informacji nie tylko odnośnie odczynu, lecz także zawartości różnych substancji towarzyszących.
Odczyn ten określany jest skalą pH, będącą ilościowym oznaczeniem kwasowości i zasadowości roztworów wodnych, opartą na stężeniu jonów wodorowych w roztworze. Skalę pH stanowią liczby bezwzględne od 1 do 14.
Kwaśny lub obojętny odczyn (pH 4–7) rozpuszczalnika jest odpowiedni dla przygotowywania większości roztworów cieczy użytkowej insektycydów i fungicydów (ale też herbicydów). Środowisko zasadowe (pH powyżej 7) powoduje szybszą degradację substancji czynnej, przez co jej skuteczne działanie zostaje ograniczone lub zahamowane – ponieważ ulega ona rozkładowi.
Tak więc, im bardziej zasadowa jest woda użyta do sporządzenia roztworu cieczy roboczej, tym szybciej substancja czynna takiego roztworu ulega degradacji. Skuteczność zabiegu wykonanego takim roztworem może zmniejszyć się drastycznie, a nawet może być on zupełnie nieskuteczny.
Degradacja substancji czynnej jest mierzona okresem jej połowicznego rozkładu, czyli czasem po którego upływie połowa ilości substancji czynnej środka ochrony roślin ulegnie przemianom chemicznym. Środowisko zasadowe (pH powyżej 7) powoduje szybszą degradację substancji czynnej, przez co jej skuteczne działanie zostaje ograniczone lub zahamowane – ponieważ ulega ona rozkładowi.
Wyjątkowo wrażliwy…
…na odczyn roztworu jest kaptan – fungicyd powszechnie używany w sadownictwie (tab. 1). Powyższe informacje są szczególnie ważne, w przypadku często sporządzanych mieszanin fungicydów z nawozami, głównie wapniowymi. Wapń (pierwiastek silnie alkaliczny) znacznie podnosi pH cieczy użytkowej, dlatego nie powinno się mieszać go z fungicydami zawierającymi kaptan (sporządzać jedynie dwuskładnikowej mieszaniny), których skuteczność w środowisku zasadowym ulega redukcji.
Tabela 1. Porównanie czasu degradacji wybranych substancji czynnych fungicydów w zalezności od pH rozpuszczalnika (wg m.in. Beard R., Deer H. M., Meszka B.)
Konieczna wiedza
Ochrona roślin nie jest więc banalnym etapem produkcji. Od użytkowników środków ochrony wymagana jest szczegółowa wiedza odnośnie efektywności działania poszczególnych preparatów. Aby efekt spełniał oczekiwania i nie był konieczny kolejny zabieg, trzeba brać pod uwagę wszystkie aspekty wpływające na maksymalną skuteczność środka (tab. 2).
Tabela 2. Czas degradacji wybranych substancji czynnych insektycydów w zalezności od pH rozpuszczalnika (wg m.in. Beard R., Deer H. M., Meszka B.)
Odczyn roztworu (pH)
pH
(nadmiar jonów wodorowych H+)
pH = 7 neutralny
(równowaga jonów wodorowych
H+ i wodorotlenowych OH–)
pH >7 zasadowy
(nadmiar jonów
wodorotlenowych OH–)
Przykład
Woda deszczowa, której pH wynosi około
6 jest 10 razy bardziej kwaśna niż woda
destylowana o pH 7. Oznacza to, że koncentracja
jonów H+ jest dziesięciokrotnie
wyższa w wodzie deszczowej w porównaniu
z wodą destylowaną.
Joanna Klepacz-Baniak
Artykuł pochodzi z numeru 4/2016 MPS „Sad”
