Gatunek ten występuje w Polsce powszechnie i zwykle co roku powoduje mniejsze lub większe straty w uprawie truskawek i malin. Poza tymi dwoma gatunkami można spotkać tego szkodnika także na poziomkach i jeżynach.
Morfologia
Postać dorosła kwieciaka malinowca wygląda jak typowy przedstawiciel ryjkowców. Dorosłe kwieciaki tego gatunku liczą około 3 mm długości. Są czarne, pokryte regularnie rozłożonymi włoskami, nadającymi im matowy, szarawy odcień. Ryjek kwieciaka malinowca ma około 1 mm długości i jest charakterystycznie zgięty ku dołowi, na końcu ryjka znajdują się zagięte czułki.
Postać dorosła kwieciaka malinowca
Larwa kwieciaka malinowca przypomina „rogalik” – początkowo jest szklistobiała, później kremowobiała. Jej wielkość est zależna od wielkości pąka, w którym żyje i może mierzyć od 2,5 do 4 mm długości. Poczwarka, jak u wszystkich ryjkowców, jest wolna. Początkowo jest białokremowa, później ciemnieje.
Larwa w zniszczonym pąku
Cykl rozwojowy
Zimują chrząszcze na plantacjach, we wszelkich ukryciach: pod resztkami roślin, ściółce, pod grudkami ziemi, pod zaschniętymi liśćmi, w glebie – do głębokości kilku centymetrów.
Chrząszcze opuszczają zimowe schronienia około połowy kwietnia, gdy maksymalna temperatura w czasie dnia przekroczy 12oC. W niższej temperaturze dorosłe kwieciaki popadają w odrętwienie. Poza odpowiednią temperaturą aktywności dorosłych kwieciaków sprzyja także słoneczna
i bezdeszczowa pogoda. Silne zachmurzenie czy deszcz hamują aktywność chrząszczy.
Osobniki dorosłe tego gatunku najczęściej przemieszczają się po plantacji w kierunku południowym, z szybkością około 3 m na dzień. Wiosną, po opuszczeniu zimowisk chrząszcze żerują na młodych, rozwijających się liściach, wygryzając w nich małe otworki – jest to żerowanie dopełniające. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej dochodzi do kopulacji i samice rozpoczynają składanie jaj.
Jajo kwieciaka złożone na działce kielicha
Składają je do pąków kwiatowych truskawek lub malin. Złożenie jaja poprzedzone jest wydrążeniem przy pomocy ryjka otworu w pąku. Po złożeniu jaja samica podcina szypułkę kwiatową poniżej pąka. Ten powoli więdnie i stopniowo zasycha. Samica może w ciągu swojego życia złożyć maksymalnie 80 jaj – średnio około 60.
Zasychający, podcięty przez samicę kwieciaka malinowca pąk kwiatowy truskawki
Wylęgła z jaja larwa przechodzi cały rozwój w podciętym pąku. Pełny rozwój larwy trwa około 3 tygodni, stadium poczwarki około 10 dni. Młode chrząszcze kwieciaka malinowca opuszczają pąki w czerwcu. Po opuszczeniu pąków żerują one na liściach lub owocach truskawek przez około 2-3 tygodnie. Po tym czasie schodzą na zimowanie. Jesienią chrząszcze mogą zmieniać zimowe kryjówki, poszukując optymalnych miejsc zimowania.
Szkodliwość
Zwykle jest duża. W przypadku truskawek i malin praktycznie ze wszystkich kwiatów zawiązują się owoce. Niemniej o plonie, jego wielkości i jakości decydują głównie owoce zawiązane z paków zakwitających jako pierwsze (pąki pierwszego rzędu). Zniszczenie tych pąków przynosi nieproporcjonalne do ich liczby straty w wielkości plonu – pierwsze owoce dojrzewają wcześniej i są większe od tych dojrzewających z pąków zakwitających jako kolejne.
Zwalczanie
W okresie pojawu pierwszych chrząszczy na plantacjach truskawek warto przeprowadzić lustrację pod kątem tego szkodnika. Obserwujemy bacznie liście, szukając objawów żerowania dorosłych chrząszczy. Uszkodzone liście, z wygryzionymi otworkami, mówią nam, że chrząszcze pojawiły się już na plantacji, a liczba uszkodzonych liści informuje o nasileniu występowania szkodnika. Możemy także strząsać chrząszcze z kwiatostanów, lub obserwować ich obecność na kwiatostanach.
Ślady żerowania dopełniającego chrząszczy
Próg szkodliwości dla tego kwieciaka jest bardzo niski – 2 chrząszcze na 200 kwiatostanów. Opryskiwanie, zgodnie z PORS, wykonujemy przed kwitnieniem, w czasie rozluźniania się kwiatostanów.
Bardzo ważne przy zwalczaniu tego szkodnika są warunki atmosferyczne w czasie wykonywania opryskiwań. Kwieciak lubi ciepło i słońce, wtedy jest bardzo aktywny i w takich sprzyjających aktywności warunkach powinniśmy wykonać zazbieg.
Znacznie łatwiej zwalczać kwieciaka malinowca w lata o ciepłej wiośnie, w lata o chłodnej wiośnie lub zmiennej aurze panującej wiosną, wychodzenie dorosłych osobników z ukryć zimowych przedłuża się i pojawia się konieczność wykonania większej liczby zabiegów zwalczania.
Tekst i zdjęcia: Marcin Oleszczak, Intermag
